Ұлттық валютағы депозиттер басымдыққа ие

Биылғы жылдың үшінші тоқсанының қорытындысы бойынша шетел валютасындағы депозиттердің үлесі 0,6 пайыздық тармаққа төмендеп, 22,5%-ды құрады

2025 жылдың үшінші тоқсанында Қазақстандағы жеке тұлғалардың депозиттері тұрақты өсімді одан әрі жалғастырды. Тоқсан қорытындысы бойынша халық салымдарының жиынтық көлемі 1 триллион теңгеден астамға артып, 4,0% өсім көрсетті. Жылдық өсім 18,2%-ға жетіп, азаматтардың банк депозиттерін сенімді және табысты қаржы құралы ретінде қарастыратынын айқын дәлелдеді. Ұлттық Банктің сауалнамасы бойынша халықтың 84%-ы өз жинақтарын банк салымында сақтауға бейім, ал сыйақы мөлшерлемелерінің тартымдылығы бұл үрдісті одан әрі күшейтіп отыр.

Үшінші тоқсанда депозиттер өсімінің негізгі бөлігі ұлттық валютадағы салымдар есебінен қалыптасты. Атап айтсақ, жалпы өсімнің 3,7 пайызы теңгелік депозиттерге тиесілі. Валюталық салымдар өсімнің тек 0,3%-ын құрады. Шетел валютасындағы депозиттердің жиынтық үлесі тоқсан ішінде 0,6 пайыздық тармаққа төмендеп, 22,5% деңгейіне жетті. Бұл төмендеудің ең шекті көрсеткіші болып табылады. Халықаралық валюта қорының әдіснамасы бойынша валюталық депозиттердің үлесі 20%-дан төмендеген жағдайда ел экономикасы долларсызданған деп бағаланады.

Депозиттік нарық құрылымы барлық сегменттерде тұрақты. Бұқаралық сегмент негізгі салымшы санаты ретінде өз орнын сақтап, жалпы депозиттік портфельдің 48,2%-ын, ал теңгелік салымдардың 55,7%-ын құрап отыр. Бұл – топтың жинақтары көп жағдайда күнделікті шығындардан қалған қаражат пен күтпеген жағдайларға арналған «қауіпсіздік көпшігі». Сондықтан олар ұлттық валютадағы салымдарға көбірек сенім артады. Ал ірі салымшылардың валюталық депозиттердегі үлесі 62,8%-ға жетті.

Орта және ірі сегменттердегі жинақтың көлемі айтарлықтай өсуде: жылдық өсім тиісінше 24,2% және 19,5% болды. Бұқаралық сегментте бұл көрсеткіш 15,1%-ды құрады. Бір жыл ішінде бұқаралық сегменттің үлесі 1,3 пайызға төмендеп, оның есебінен орта және ірі салымшылар үлесі артты.

Мерзімділік құрылымына келсек, мерзімсіз салымдар әлі де ең кең таралған өнім болып қалуда. Олар барлық салымдардың 57,4%-ын құрайды. Дегенмен үшінші тоқсанда ең жоғары өсім жинақ және мерзімді салымдарда: тиісінше 12,0% және 28,0% болды. Жылдық тұрғыда жинақ салымдар 66,4%-ға, ал мерзімді салымдар 8,6 есеге артты. Жинақ салымдар жоғары табыстылығымен ерекшеленеді, бірақ олар бойынша ақшаны мерзімінен бұрын алу талаптары қатаң. Ал мерзімді салымдар жоғары икемділігімен таныла отырып, нарықтағы сұранысын күшейтіп отыр. Соның нәтижесінде елдегі тұрақты ақша қорының үлесі тоқсан ішінде 2 пайыздық тармаққа артып, 20,5% деңгейіне жетті.

Сыйақы мөлшерлемелері де салымшылар үшін тартымдылығын сақтауда. Қыркүйектің қорытындысы бойынша мерзімсіз салымдардың орташа нарықтық мөлшерлемесі 15,0% болды. Толықтыруға болмайтын мерзімді және жинақ салымдар 10,5%-дан 18,1%-ға дейінгі аралықта табыстылық ұсынса, ал толықтыруға болатын салымдар бойынша мөлшерлемелер 11,8%-дан 17,6%-ға дейінгі деңгейде қалыптасты.

Жалпы алғанда, үшінші тоқсан жеке тұлғалардың депозиттердің жиынтық көлемі триллион теңгеден асып, долларлану деңгейі тарихи минимумға жетті. Салымшылардың мерзімді және жинақ салымдарға деген қызығушылығы артып, тұрақты ақша қорының үлесі барлық салымдардың бестен біріне жуықтады.