Депозиттер бойынша кепілдік беру сомасын арттыру жоспарланып отыр ма?

Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру қоры (КДКБҚ) теңгедегі жинақ депозиттері бойынша кепілдік сомасын 20 млн теңгеден 40 млн теңгеге дейін арттыруға алғышарттар жоқ деп есептейді. Қор Kapital.kz іскерлік ақпарат орталығының тілшісінің сұрағына осылай деп жауап берді.

«Мәжіліс депутаттары жеке тұлғалардың депозиттері бойынша кепілдіктің максималды мөлшерін арттыру туралы ұсыныс жасады. Олар теңгедегі жинақ депозиттері бойынша кепілдіктің максималды сомасын 40 млн теңгеге дейін қайта қарауды ұсынды. Біздің талдауымыз бен есептеулеріміздің негізінде, қазіргі уақытта ең алдымен, қарапайым салымшылардың мүдделерін ескеруге мүмкіндік беретін, бұл ұсынысты іске асыруға ешқандай алғышарттар жоқ», - деп атап өтті ҚДКБҚ.

99,8% жеке тұлғалардың депозиттері кепілдік сомасынан аспайды

Қор Қазақстандағы қолданыстағы кепілдік мөлшері салымшылардың басым көпшілігін қорғау үшін жеткілікті деп есептейді.

«Банктердегі барлық жеке тұлғалардың депозиттік шоттарының 99,8%-ы максималды кепілдендірілген сомадан аспайды. Бұл депозиттер қазірдің өзінде толық көлемде кепілдендірілген. Кепілдікпен толық көлемде қамтылмайтын ірі депозиттердің шағын ғана үлесі қалады - бұл шоттардың шамамен 0,2%-ы. Осылайша, кепілдік мөлшерін арттырудың халық үшін әсері ең аз болады - бұл ең ауқатты салымшыларға әсер етеді», - деді қорда.

Қордың нақтылауынша, депозиттерге кепілдік беру туралы заңнама тіпті ірі салымшыларға да банктердегі жинақтарын қорғау құқығын толық пайдалануға мүмкіндік береді.

• Әртүрлі банктерде орналастырылған депозиттер әр банкте жеке-жеке кепілдендіріледі.

• Қазіргі уақытта 18 банк халықтың салымдарын қабылдайды, олардың 13-інде жоғары кепілдігі бар (20 млн теңге) теңгедегі жинақ салымдары да бар. Қаражатты банктер арасында бөлу арқылы салымшы қолданыстағы лимиттер шегінде және заңнамадағы өзгерістерді күтпей-ақ үлкен сомаларды (жиынтығы шамамен 300 млн теңге) кепілдікпен толық қамтуды қамтамасыз ете алады 13 * 20 000 000 + 5 * 10 000 000).

Кепілдік сомасын ұлғайту неге әкелуі мүмкін?

«Кепілдік сомасын арттыру депозиттерге кепілдік беру жүйесіне жарналардың ұлғаюына әкелуі мүмкін. Өскен қаржылық жүктемені банктер барлық клиенттерге, соның ішінде қарапайым салымшыларға ауыстыруы мүмкін. Депозиттерге кепілдік беру жүйесін қаржыландыру мемлекеттік бюджет қаражатын тартуды көздемейді - жүйе қатысушы банктермен қаржыландырылады», - деп атап өтті қорда.

Депозиттерге кепілдік беру жүйесі жарналарға байланысты шығыстардың ұлғаюы несиелеу ставкаларын немесе банктік операциялар бойынша комиссияларды көтеру есебінен өтелуі мүмкін.

«Нәтижесінде, кепілдік мөлшерін арттырудан, қазіргі уақытта қолданыстағы кепілдік деңгейінен асатын жинақтары бар ең ауқатты салымшылар ғана ұтады. Кепілдікті арттыру сондай-ақ салымшыларды өз жинақтарын әртүрлі банктерде бөлуге деген ынтасын азайтады. Бұл, өз кезегінде, банктер арасындағы бәсекелестікті төмендетеді және банк секторындағы шоғырланудың ұлғаюына әкелуі мүмкін», - деп қосты ҚДКБҚ.

26 жыл ішінде кепілдік сомасы 6 рет көтерілді

ҚДКБҚ депозиттер бойынша кепілдіктің максималды мөлшерінің өзектілігін тұрақты түрде бағалап отырады.

«Қазақстанда депозиттерге кепілдік беру жүйесі жұмыс істеп жатқан 26 жыл ішінде кепілдік сомасы 6 рет арттырылды. Бұл, әдетте, қаржы нарығындағы жағдайға байланысты болды және дағдарыс кезеңдерінде халықтың банк секторына деген сенімін қолдауға және әлеуметтік тұрақтылыққа бағытталды. Мысалы, 2008 жылы жаһандық қаржылық дағдарыс жағдайында кепілдік мөлшері 700 мыңнан 5 млн теңгеге дейін ұлғайтылды. Кепілдіктің жалпы көлемінің соңғы өсуі (жинақ теңгелік салымдар бойынша - ред.) 2022 жылы 15 млн теңгеден 20 млн теңгеге дейін дағдарыс жағдайларында да орын алды», - деп қорытындылады қорда.

Еске салсақ, қараша айының басында Мәжіліс депутаттары теңгедегі жинақ депозиттері бойынша кепілдіктің максималды сомасын 20 млн-нан 40 млн теңгеге дейін арттыруды ұсынған болатын.

Қазіргі уақытта ҚДКБҚ кепілдігінің бір салымшы үшін әрбір қатысушы банктегі максималды мөлшері келесідей мөлшерді құрайды:

• 20 млн теңге – теңгедегі жинақ салымдары бойынша;

• 10 млн теңге – басқа депозит түрлері (мерзімді, мерзімсіз, талап етілгенге дейінгі және т.б.) және теңгедегі банктік карточкалар, шоттар бойынша жиынтығында;

• 5 млн теңгеге дейін – кез келген салымдар, банктік карточкалар және шет валютасындағы шоттар бойынша.

Егер бір банкте бірнеше депозит болса, онда ҚДКБҚ жиынтық кепілдігі, егер жинақ салымы болса, 20 млн теңгеден аспайды, бірақ әрбір салым түрі мен валютасы бойынша лимиттер ескеріледі.

Қордың кепілдігі сондай-ақ есептелген сыйақыға да қолданылады.