«Астана» президенттік кәсіби спорт клубының (ПКСК) Қамқорлық кеңесінің төрағасы Дархан Қалетаев «Капитал.kz» іскерлік апталығына берген сұхбатында клуб жұмысының ағымдағы қорытындылары мен оның алдағы жоспарлары туралы әңгімелеп берген еді. Ол сондай-ақ, Велоспорт федерациясының президенті қызметіндегі жұмысы мен «Астана» ПКСК шығындары жайлы да айтып өтті.
- Клубқа кіретін жобалардың ПКСК құрылған екі жыл ішіндегі аралық қорытындыларын айтып өтсеңіз?
Бұл мәселеде таза спорттық құрамнан өзге, әлеуметтік рөлді де ескеру қажет. Мәселен, «Барыс» хоккей клубы Ресейдің ашық біріншілігі болып табылатын ҚХЛ чемпионатына қатысады. Командалардың плей-оффтың кейінгі кезеңдеріне, сонымен қатар, Гагарин кубогында жеңіске жетуі үлкен табыс болып саналады. Қазірше ол табысқа қол жеткізген жоқпыз. Спорттық нәтижелер тұрғысынан қарағанда, «Барыстың» турнирде өнер көрсетуінің арқасында хоккей танымал болды. Енді әрқашан үй матчтарында жанкүйерлер толып отыратын болды, хоккей ойнағысы келетіндер саны көбея түсуде.
«Астана» футбол клубы былтырғы жылы Еуропа Лигасында өте жақсы ойын көрестті. Қазір Чемпиондар лигасында сынға түсе бастады. Әрине, егер жарыстың топтық кезеңіне өтудің сәті түссе, онда бизнестік тұрғыдан жаңа мүмкіндіктерге жол ашылар еді. Бұл тұста қомақты бюджет пен көбірек демеушілер қажет етілетіндігін айта кету керек. Дей тұрғанмен, қазір футбол тек Астанада ғана емес, бүкіл Қазақстанда кең танымалдылықты қажет етеді.
Біз өз мектептері мен алаңдары бар «Астана» футбол орталығын салсақ дейміз. Онда негізгі құрамның футболшылары да, дайындық тобы да, тіпті әуесқой футболшылар да жаттыға алмақ.
Баскетболға қатысты айтсақ, бастапқыда ПКСК аясында бұл жоба онша қымбатқа түспейтіндей көрінген еді, алайда «Астана» БК бюджеті әрдайым ұлғая түсті, соған қарамастан, ВТБ лигасында қандай да бір үлкен табыстарға қол жеткізудің сәті түспеді. Сондықтан біз өз күшімізді «Еурочеллендж» турнирінде сынап көрдік.
Қазір баскетболға кететін шығындар біраз қысқарған, жалпы, біз командада тек екі, ары кетсе үш легионер қалдырсақ дейміз. Қазір баскетбол клубының бас менеджері Валерий Тихоненко Астанада алты балалар секциясын ашып, бүкіл республика бойынша балаларды іріктеу жөніндегі бағдарлама әзірлеуде. Бір айта кетерлігі, ол кісі өз жалақысының 20%-ын қысқартты. Ал ПКСК-ғы ең көп жалақы алатын менеджер Александр Винокуров. Оның жылдық жалақысы жарты миллион еуро шамасында.
Олимпиада чемпиондары Илья Ильин мен Денис Тенге де клубтан қаржы бөлінеді. Спорттық нәтижелер мен ауыр атлетиканың және мәнерлеп сырғанаудың дәріптелуі тұрғысынан алғанда, олардың маңыздылығының қаншалықты екенін бағалап жатудың өзі артық. Жыл сайын Илья Ильинді ұстап отыруға – 120 млн теңге, Денис Тенге – 53 млн теңге қаржы бөлінеді.
Велоспортқа қатысты айтсақ, «Астана» танымалдылығы Қазақстан аумағынан әлдеқайда алысқа тарап кеткен. Әрбір аймақтың қазақстандық про-турда ойын көрсететін өз командасы болуы үшін клубтық жүйе құру туралы ел ішінде ұсыныстар да айтылуда. Біз өз тарапымыздан облыстарға командаларды инфрақұрылыммен қамтамасыз ету және жаттықтырушыларға жалақы төлеу міндеттерін жартылай өз мойындарына алу туралы ұсыныс айтудамыз. Ал қалған шығындарды бизнес-құрылымға жүктеуге болады.
Бүкіләлемдік бокс сериясында алдыңғы орындарды иеленіп жүрген AstanaArlans боксшылар клубын да атап өтпеуге болмас. Қазір аталмыш спорт түрі жоғары қарқынмен дамуда, сондықтан «Арландар» бұл жағынан алға сүйреуші күшке айналып отыр.
Менің жылына $5 млн бюджетпен AstanaArlans-ты ағайынды Кличколар жобасына ұқсас кәсіби промоутерлік клуб ретінде түрлендірсек деген бір ұсынысым бар. Кәсіби деңгейге Геннадий Головкин немесе Бейбіт Шүменов сияқты әркім өз бетінше шықпай, сол клубтың қолдауымен көрінсе жақсы болар еді. Ал бюджеттің бір бөлігін қазақстандық боксшыларға әрдайым тәжірибе жинақтап отыруға болатын WSB-ке қатысуға жұмсауға болады.
- Пайыздық арасалмақта спорттық жобаларды қаржыландыру үлесі қалай бөлінген?
Барлық жобалардың жоспарланған жылдық бюджеті 20,8 млрд теңгені құрайды. Бұрын, шығындарды оңтайландырғанға дейін бюджет көлемі, шамамен, 26 млрд теңгені құраған еді. Шығынды көп талап ететіні «Барыс» хоккей клубын ұстау болып отыр, оның үлесі 40%-ды құрайды. «Астана» футбол клубы 30%-ды алады. «Астана» велотобының үлесі 25%-ды құрайды. Қалған 5% өзге жобаларға бөлінеді. Сондай-ақ, біз оңтайландыруды одан ары қарай да жүргізе беруді жоспарлап отырмыз. Қазір «Астана» баскетбол клубы мен AstanaMotorsport бюджеті едәуір қысқартылды. Ал ватерполо жобасы мүлдем жабылып қалды
Сондай-ақ, қазір алдымызда «Барыс» шығындарына қысқарту жүргізу міндеті тұр. Бюджеті 18 млн еуроны құрайтын велокомандада оңтайландыру ендігі жүргізіліп қойылған, дегенмен тағы бір рет жүргізіліп қалуы мүмкін. Велотопта екінші демеуші пайда болуы мүмкін екенін атап өту керек. Ол жағын толық ашып айтпай-ақ қояйын, дегенмен, бүгінгі күні БАӘ және Еуропадан екі ұсыныс түсті. Екеуі де команда атауын өзгертуді ойға алып отыр, бірақ біз олай болғанын қаламас едік. Мысалы, Еуропадан түскен ұсыныс біз оңтайландыруды көздеп отырған шығындар бөлігін жабар еді. Бұл велокоманда бюджетінің, шамамен, 25%-ы. Дей тұрғанмен, қазір ең бастысы - «Тур-де-Франста» жеңіске жету, қалған мәселелер туралы содан соң сөйлесуге болады.
- Сіздің велоспорт федерациясының президенті қызметіндегі жұмысыңыз қалай жүруде?
Өз қызметімнің басты бағыты қазақстандық велоспорт имиджін жақсарту деп білемін. Бұл спорт түрінде допингтік даулар жиі орын алып тұрады, өкінішке қарай, ондай даулардың арасынан біздің елдің де аты естіліп қалады. Ағайынды Иглинскийлермен болған соңғы жағдай осының нақты дәлелі. Үлкен «Астана» құрамына енуге ұмтылып жүрген кейбір велошабандоздарымыздың ондай күмәнді тәсілдер арқылы табысқа жете алмайтынын, керісінше, өз аттарына кір келтіретінін түсінген жөн.
Жақын уақытта Петропавловскіде Қазақстан чемпионаты басталады, онда допинг-бақылау қатаң жүргізіледі. Бұл жұмысқа біраз күн кететінін мойындаймын, оның үстіне, шығыны да көп. Бірақ осы құбылыспен күреспесе болмайды.
Бұдан өзге, мен біздің велоспортымыздан ұрпақтар сабақтастығының жоқтығын байқап жүрмін. Спорттан кеткен Александр Винокуров, Андрей Мизуров, Андрей Кашечкин, марқұм Андрей Кивилевтің орындарын басып жатқандар саны біз күткендей көп емес. Дегенмен, Алексей Луценко, Мақсат Аязбаев, Арман Қамышев және басқа да шабандоздардың бары көңіл қуантады.
Қазақстандық велосипедшілерді көптеп тәрбиелеп шығару үшін аянбай тер төгу қажет екендігі сөзсіз. Қазір бізде VinoForever және SevenRivers сияқты құрлықтық командалар бар, соңғысының бюджеті 60 млн теңгені құрайды. Бұл тек басы ғана.
- «Барыс» хоккей клубының жалақыға қатысты әлі де қарызы бар екен. Бұл мәселе қалай шешілуде?
Әлі төленбеген 600 млн теңге қалды. Бастапқыда қарыз 3 млрд теңгеден астам болатын. Бірақ жаңа маусым басталғанға дейін біз барлық қарызды төлейтін боламыз.
- Сіз жақында ғана қазақстандық премьер-лиганың футбол клубтарына жоғарғы жалақы шегін енгізуді ұсындыңыз. Мұндай ұсыныс неге негізделген еді?
Қазір біздің футболымызда әлдебір жайбарақаттық байқалады, көпшілігі клубтардың қомақты бюджеті болғанына, Еуропада өнер көрсетіп жүргеніне көңіл жұбататын болды. Алайда осы нәтижемен тоқтап қалуға болмайды, тек алға жылжып, спорттың осы түрін дамыта беру қажет деп ойлаймын. Мәселен, қазір футбол деңгейін дамыту үшін бізге ондаған жылдар керек дегенді жиі еститін болдық. Бәлкім, солай да шығар. Дегенмен, түбегейлі өзгерісті неге дәл қазірден бастамасқа? Оның үстіне, бізде спорт қоғамдастығы арасынан да, тіпті ең жоғарғы деңгейден де қолдау көрсетіліп жатыр.
Менің ойымша, ең жоғарғы жалақы шегін енгізу баяғыдан-ақ пісіп жетілген мәселе. Мысалы, меніңше, негізінен, елдегі «Астана», «Қайрат» және «Ақтөбе» сияқты алдыңғы қатарлы клубтардың басты ойыншылары жылына $300 мыңнан артық алуға тиіс емес. Егер клубқа әлдеқайда қымбат футболшы келіп жатса, оның жалақысының 10%-ын федерация жанында жұмыс істей алатын футболды дамыту қорына аудару қажет.
